Hoe kunnen we de vertaalslag van laboratorium naar therapeutische toepassing versnellen? Hoe versterken we de keten van academie naar bedrijfsleven? Centrale vragen voor FAST, maar ook voor het Europese EATRIS, het European Advanced Translational Research Infrastructure in Medicine. Een interview met Anton Ussi, operations and finance director bij EATRIS, ter gelegenheid van het tienjarige jubileum van de organisatie.

Met een symposium in het Haagse Kunstmuseum en het Omniversum viert EATRIS op 21 november 2023 haar tienjarig bestaan als eerste biomedische ‘ERIC’ (European Research Infrastructure Consortium). In de jaren daarvoor werd de basis van de organisatie al gelegd. Ussi, toen nog werkzaam bij het technology transfer office van het VUmc, behoorde tot de grondleggers. ‘We signaleerden indertijd twee belangrijke veranderingen op het gebied van therapieontwikkeling, die onderling met elkaar te maken hebben. Met de ontrafeling van het humane genoom was er een verschuiving gaande van een focus op chemie in de farma-industrie naar een meer biologische benadering van therapieontwikkeling. Daarmee groeide het belang van het academische onderzoek en met name ook de vertaalslag van fundamenteel naar toepassing, het translationele onderzoek. We zagen ook dat in de therapieontwikkeling erg veel inefficiëntie bestond; maar een heel klein deel van de veelbelovende geneesmiddelen bereiken immers uiteindelijk de markt. De kosten van therapieontwikkeling zijn daardoor gigantisch, volgens het bedrijfsleven kom je inclusief de producten die de markt nooit halen op een bedrag van zo’n twee miljard dollar per geneesmiddel. ‘Onze visie is dat we de efficiëntie van het systeem willen bevorderen door academie en de industrie dichter bij elkaar te brengen en te focussen op het translatieproces.’

Expertise
EATRIS bevordert het translationele onderzoek vooral door expertise te versterken. Academische onderzoekers kunnen dankzij EATRIS beter bijdragen aan toepasbare kennis, die voldoende houvast biedt voor de vertaalslag naar de praktijk en de markt. Dat vraagt om een andere kijk dan een puur academische benadering. Veel wetenschappelijke publicaties bieden nog niet de robuuste kennis die bijvoorbeeld investeerders nodig hebben om na te denken over vervolgstappen. Ook in het translationele en klinische vervolgtraject zorgt EATRIS voor ondersteuning met expertise. Met bijna 150 hoogwaardige academische samenwerkingspartners in 14 Europese landen draagt EATRIS zo bij aan de ontwikkeling van geneesmiddelen (kleine moleculen), vaccins en ATMP’s, ook door bijdragen op het gebied van biomarkers en beeldvormende technieken.

Samenwerking
In de doelstellingen en werkwijze zijn er duidelijke parallellen tussen EATRIS en FAST. Ussi: ‘Ja, je zou kunnen zeggen dat wij op Europees niveau doen wat FAST hier in Nederland doet: veelbelovende projecten de ondersteuning bieden die ze nodig hebben om zo snel mogelijk naar klinische ontwikkeling te worden gebracht. We zijn dus een spiegel van elkaar, alleen op een iets andere geografische schaal. Voor ons is het ook erg fijn dat er nu ook in Nederland een organisatie als FAST is om mee samen te werken. Het zou perfect zijn als elk deelnemend land een organisatie zoals FAST heeft, perfect is omdat we dan kunnen putten uit die nationale expertises voor projecten die dan in internationaal verband kunnen worden uitgevoerd. Zodra je immers klinische studies van enige omvang wilt organiseren, is dat al gauw nodig’.

Onderlinge multidisciplinaire samenwerking is de rode draad in het jubileumsymposium in november, met sessies over patiëntbetrokkenheid, het overwinnen van de roemruchte ‘valley of death’ en personalised medicine. Ussi: ‘De nadruk ligt niet zozeer op de inhoud, op specifieke therapieën, maar meer op het proces. Dat past bij onze organisatie, we zijn juist gericht op de volle breedte, van fundamenteel onderzoek tot en met regulatoire autoriteiten. Publiek-private samenwerking is een andere belangrijke rode draad in ons werk. In het moderne landschap van therapieontwikkeling hebben we elkaar nodig om te komen tot betaalbare beschikbare therapieën.’

Algemene info over EATRIS: https://eatris.eu/
Symposiumprogramma: https://eatris.eu/events/eatris10/